DHA
Sigara dünya üstündeki en fena alışkanlıkların başlangıcında geliyor.
İnsan sağlığını en fena etkileyen bu bağımlılık en yaygın bağımlılık türü.
Türkiye’de 14,5 milyon insan sigara içiyor
Dünyada 1 milyar 100 milyon, Türkiye’de ise ortalama 14,5 milyon insan sigara içiyor ve sigarayı bırakmak için desteğe gereksinim duyuyor.
İslam aleminin ise uzmanlara nazaran Ramazan benzer biçimde bir fırsatı var.
Uzmanlara nazaran sahurdan iftara kadar sigara içemeyen bağımlıların sigaradan kurtulması diğerlerine nazaran daha kolay.
Sigara Ramazan’da daha tehlikeli
Bu kolaylığa karşı Ramazan’da sigara daha da tehlikeli bir hale geliyor.
Saatlerce sigara içmedikten sonrasında iftarda yada sahurda üst üste sigara içilmesi, nikotini ve sigara içindeki öteki zehirli maddeleri ansızın yüksek dozda almak anlamına geliyor. Bu sa insan sağlığına normalden fazla zarar veriyor.
“Bu durumda tansiyon derhal yükseliyor, kalpte çarpıntı oluşuyor Bu yüzden ani kalp ölümleri, beyinle ilgili sıkıntılar, felçler, inmeler görülebiliyor.
Sigara bırakmak için destek mühim
Sigarayı bırakmak için Ramazan’ın fırsata çevrilmesinin yanında birçok destek de söz mevzusu.
Bu kapsamda Sıhhat Bakanlığı sigara bırakma polikliniklerinde, 2010’dan bu yana ortalama 3,3 milyon muayene gerçekleştirildi.
Tütün ürünü bağımlılığından kurtulmak isteyen kişilere, ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı ve tüm sıhhat müesseselerinde yaygınlaştırılan sigara bırakma poliklinikleri vasıtasıyla kesintisiz destek veriliyor.
Yüzde 40’ı Danışma Hattı desteğiyle sigarayı bıraktı
Sigara bırakma planı meydana getirilen kişiler, onay vermeleri durumunda, bir yıl süresince tertipli görüşmelerle takip ediliyor. Bu görüşmelerde kişilere, nikotin yoksunluk emareleri yada fizyolojik zorluklarla baş etme mevzusunda destek sağlanıyor.
Danışma hattı vasıtasıyla bir yıl süresince takip edeni meydana getirilen kişilerin ortalama yüzde 40’ının, bu destek yardımıyla sigarayı bıraktığı ve bu oranın dünya averajının üstünde olduğu belirlendi.
Destek almadan bırakanlar yüzde 5
Buna karşılık ise kendi başına, destek almadan sigarayı bırakmak isteyenlerin büyük kısmı başarısız oluyor.
Kendi çabasıyla sigarayı bırakmayı başaranlar bir tek yüzde 5’lik bir oran oluşturuyor.
Sigara insanlığın en büyük düşmanlarından biri
Dünya Sıhhat Örgütünün (DSÖ) girişimiyle, sigaranın zararlarını önlemek, kullanımını azaltmak ve toplumsal farkındalık oluşturmak amacıyla her yıl 9 Şubat, “Dünya Sigarayı Bırakma Günü” olarak anılıyor.
Buna nazaran 2023yılı Şubat ayı DSÖ ve Sıhhat Bakanlığı verilerine nazaran, tütün ürünleri, tüketicilerinin yarısından fazlasının yaşamını kaybetmesine yol açıyor.
Dünya genelinde her yıl 8 milyon can kaybı
Dünya genelinde tütün, her yıl 8 milyondan fazla kişinin ölümüne niçin oluyor.
Bu ölümlerin 7 milyondan fazlası direkt tütün kullanımından, ortalama 1,2 milyonu ise sigara içmeyen sadece tütün dumanına maruz kalınmasından kaynaklanıyor.
Tütün dumanı, 70’inin kanserojen olduğu malum 5000’e yakın kimyasal madde içeriyor.
Dünya genelinde 1,3 milyar tütün kullanıcısının yüzde 80’inden fazlası düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşıyor.
Tütün kullanımı erkeklerde oldukça daha çok
Öte taraftan tütün kullanımı yaygınlığı erkekler ve bayanlar içinde mühim farklılıklar gösteriyor. 2020’de dünya nüfusunun yüzde 22,3’ü tütün kullanırken, bu oran erkeklerde yüzde 36,7, hanımlarda ise 7,8.
Tütün kullanımında yaş averajı 46 yaş ve üstü olurken, bu averaj, erkeklerde 45-54, hanımlarda ise 55-64 yaş grubu olarak belirtiliyor.
Tütün ürünlerinde bulunan nikotin oldukça bağımlılık yapıcı, destek almadan tütün kullanımını bırakmayı deneyenlerin yalnızca yüzde 4’ü başarıya ulaşmış olabiliyor. Ustalaşmış destek almak, kullanıcılarının başarıya ulaşmış şekilde tütünü bırakma şansını ikiye katlayabiliyor.
Sigara ve tütün ürünlerinin yanı sıra elektronik sigara benzer biçimde yeni ve gelişmekte olan nikotin ürünleri de tütün içermemesine karşın sağlığa zararı dokunan.
Öte taraftan, tütün salgınını ele almak için Dünya Sıhhat Örgütüne üye devletler, 2003’te DSÖ Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesini kabul ederken, bu antak kalma 182 ülke tarafınca onaylanmış durumda.
Dünya genelinde ölümlerin yüzde 18’inden fazlası tütün kaynaklı
Tütünün her türü insan sağlığına zarar verirken, sigara içmek, dünya genelinde tütün kullanımının en yaygın şekli olduğu belirtiliyor.
Halk sağlığı açısından eleştiri bir mesele olan tütün kullanımı, toplumun genel hastalık riskini ve yükünü artırıyor.
Erken ölüm riskini artıran tütün kullanımı dünya genelindeki ölümlerin ortalama yüzde 18’inden fazlasını oluşturuyor.
Kanserin çeşitli türleri, diyabet, gastrit ve ülser benzer biçimde mide hastalıkları, gebelikte erken doğum, düşük doğum, çocukta gelişim bozuklukları ve sütün kesilmesi, kalp ve damar hastalıkları, solunum hastalıkları ile diş ve diş eti hastalıklarının oluşmasına neden olan tütün kullanımı, erken ölümlerin de önde gelen sebeplerinden biri içinde.
Öte taraftan tütün kullanımı, ev harcamalarını besin ve barınma benzer biçimde temel ihtiyaçlardan tütüne yönlendirerek yoksulluğa katkıda bulunuyor.
Tütün kullanımının ekonomik maliyetlerinin yanı sıra niçin olduğu hastalıkların tedavisi için sıhhat bakım maliyetleri de tüketiciler üstünde fazladan ekonomik yük oluşturuyor.
Tütün kullanımı düşük ve orta gelirli ülkelerde yaygın
Sigara içenlerin sayısı bölgeler arasındaki eşitsizlikler ve nüfus artışı sebebiyle 1990’dan beri artmaya devam ediyor.
Dünya genelinde tütün kullanıcılarının yüzde 80’inden fazlası, tütüne bağlı hastalık ve ölüm yükünün en ağır olduğu düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşıyor.
Dünyada en yüksek sigara içme oranlarında Güneydoğu Asya ve Pasifik adaları öne çıkarken, bununla beraber Avrupa ve ABD’de sigara kullanımında geçmişe oranla mutlak bir düşüş görülüyor.
Sigara içme oranının Avrupa’da en yüksek olduğu bölge Balkan ülkeleri olurken, Fransa, Almanya ve Avusturya’da da sigara içme oranları yüksek seyrediyor.
Öte taraftan, Etiyopya, Gana ve Nijerya’da ise nüfusun yüzde 5’inden daha azı sigara içiyor.
Günümüzde yüksek gelirli ülkelerin birçoğu geçmişte oldukça daha yüksek sigara içme oranlarına sahipken, son yıllarda ciddi düşüşler yaşadı.
Mesela, İngiltere’de 2000 senesinde yetişkinlerin yüzde 38’i sigara tüketirken, bu oran şimdilerde yüzde 20 seviyelerinde.
Dumandan korunmak, tütüne talebi azaltıyor
Tamamen dumansız ortamların, insan sağlığını yeterince korumanın kanıtlanmış tek yolu olduğuna dikkat çekiliyor.
Tütün talebini azaltmak için alınabilecek önlemlerin başlangıcında “ikinci el tütün dumanından” korunmak geliyor. Eylemsiz içicilikten korunmanın en iyi yollarından biri, dumansız ortamları tercih etmek.
Öte taraftan araştırmalar büyük resimli yada grafiksel sıhhat ikazlarının, insanların tütün kullanımının zararları mevzusundaki farkındalığını mühim seviyede artırdığını gösteriyor.
Resimli ve grafiksel uyarıların yanı sıra tütün reklamı, promosyonu ve sponsorluğuna yönelik kapsamlı yasakların da tütün tüketimini azaltabileceği belirtiliyor.
Bununla beraber tütün vergileri de birçok ülkede bilhassa gençler ve düşük gelirli bireyler içinde tütün kullanımını ve sıhhat hizmetleri maliyetlerini azaltmanın en düşük maliyetli yollarından olarak kabul ediliyor.
